Waarom de tips die je krijgt niet werken

We kennen allemaal het verhaal van de Titanic. Ze keken naar de top van de ijsberg. Maar het gevaar zat onder water. Nog steeds kijken we alleen naar datgene wat zichtbaar is. Zeker als je te te maken hebt met een gezinslid met veel angst of dwangmatig gedrag.

Als je een gezinslid hebt met angst of dwang en je gaat op zoek naar hulp, dan wil je vertellen over wat er gebeurt, over wat er gezegd wordt en hoe het eruit ziet als het misgaat. Je zoekt een hupverlener die naar je luistert, maar die je ook tips en adviezen kan geven. Zodat je precies weet wat je moet zeggen en doen. Zodat je kunt zorgen dat de angst en dwang weer niet de overhand nemen. Dat het vanaf nu beter gaat.
Je vertelt je verhaal. Je krijgt de tips en adviezen en je gaat het echt proberen!
En weer… lukt het niet. Die tips en adviezen zijn zo logisch. Waarom lukt het nou toch niet?
Gek word je ervan. Hoe kan dat nou?

De dwanger en de meedwanger

Jeroen: “Het heeft lang geduurd voor ik durfde toe te geven dat ik last heb van smetvrees. Nog steeds zeg ik liever niet dat ik dit heb. Het is toch gek voor een man. Maar ik ben echt bang dat mijn vrouw en kinderen ziek worden door mijn schuld. Ik heb therapie gehad en dat heeft een beetje geholpen. 
Zonder Eveline, mijn vrouw, zou het niet goed gaan met me. Momenteel wordt het weer wat erger. Ik heb haar nodig om me door de dwang heen te helpen. Als zij met mij meekijkt als ik mijn handen was, dan weet ik tenminste dat ik het goed heb gedaan.”

Eveline: “Gek word ik ervan. Hij staat maar zijn handen te wassen. En ik moet tegen hem zeggen dat het goed is. Maar als ik dat zeg, dan luistert hij niet, want hij gaat door met handen wassen. Maar ik mag ook niet weglopen, want dan wordt hij boos. Wat ik zeg, wat ik doe……het is niet goed en het heeft geen effect.
Ik wil hem graag helpen, maar ik weet niet meer hoe. Het wordt alleen maar erger.”

Jeroen heeft Eveline nodig in de dwang. Eveline wil hem graag helpen en geruststellen. Tegelijk weet en ziet ze dat het niet helpt wat ze doet. Toch lukt het haar niet om ermee te stoppen. Ze beseft dat ze hulp nodig heeft. Iemand die tegen haar zegt wat ze moet doen zodat het handen wassen bij Jeroen minder wordt.

Tips en adviezen

Voor elke meedwanger geldt dat hij of zij het met liefde doet. De frustratie en machteloosheid ontstaan omdat het niet helpt.
Eveline wil graag met Jeroen meekijken terwijl hij één keer zijn handen wast en bevestigen dat het goed is. Haar frustratie en boosheid zijn er omdat hij dan niet luistert naar haar. Na één keer wassen is het niet voldoende als zij hem geruststelt. Hij gaat door. Nog een keer en nog een keer. Soms nog een keer.

Jeroen raakt in paniek als Eveline er niet bij staat als hij zijn handen wast. Zij moet tegen hem zeggen dat het goed is. Hij weet dat het nog niet goed is. Dat voelt hij. Hij kan niet stoppen.
Zolang Eveline naast hem staat, weet hij dat het uiteindelijk  stopt.

Eveline gaat op zoek naar iemand die haar kan helpen.
Ze komt terecht bij de POH-GGZ (praktijkondersteuner) bij de huisarts. Van haar krijgt Eveline het advies dat ze haar grenzen moet gaan  aangeven. Ze gaat stoppen met helpen bij het handen wassen. Samen werken ze dat uit verder uit.
Eveline weet nu precies wat ze gaat zeggen tegen Jeroen en hoe ze dat gaat doen. Ze heeft het zelfs geoefend in de spreekkamer bij de POH-GGZ.

Eveline heeft thuis haar grens aangegeven en gezegd wat ze zich voorgenomen had.  Maar omdat Jeroen niet luisterde werd ze ontzettend boos. “Ik stop ermee,” schreeuwde ze. Daar was hij van geschrokken. ’s Avonds duurde het handen wassen nog langer. “Zie je wel dat ik je nodig heb, als je er niet bij staat duurt wordt het erger.”
Eveline voelt en ziet zijn paniek. Ze heeft geen keuze. Ze gaat weer naast hem staan.

Het gaat niet om de top, maar om datgene wat daaronder ligt

Het advies dat Eveline heeft gekregen klopt op zich wel. Maar het is als de Titanic. Het is gericht op wat er boven water zichtbaar is. De tips en adviezen passen precies in het spel dat de angst en dwang spelen en maken daar genadeloos gebruik van.

Die berg daaronder bestaat uit frustratie en machteloosheid van Eveline gebaseerd op diepliggende (onbewuste) angst.
Angst bij de meedwanger dat de dwang erger wordt als hij of zij stopt met het meedwangen. Angst voor wat er dan gebeurt. Angst gebaseerd op de ervaringen die telkens weer waarheid blijken te zijn.

Het werk zit dus in de berg onder water.
Om daar iets te gaan veranderen.
Natuurlijk wil Eveline tips en adviezen hebben die direct effect hebben. Die boven water zichtbaar zijn. Maar daarmee wil ze iets veranderen bij Jeroen.
De uitdaging voor Eveline zit in het onderzoeken wat er onder water zit bij haarzelf. Dat vindt ze moeilijk want ze wil dat het ophoudt. Ze wil een oplossing die werkt. Ze wil dat de angst van haar man minder wordt

Uiteindelijk heeft Eveline meegedaan met de groepstraining voor naasten. Daar is ze – in de veiligheid van de groep lotgenoten – gaan ontdekken waarom ze haar grens niet kon neerzetten.
Bij Eveline waren twee inzichten belangrijk. Ten eerste dat ze ging begrijpen hoe het spel van de angst en dwang bij Jeroen werkt en welk effect dat op haar had. Ten tweede besefte ze dat ze heel goed grenzen kon stellen op haar werk, maar niet als het ging om iemand die heel dichtbij staat. Met de oefeningen en opdrachten uit de training ‘Als helpen niet helpt’ ging ze dat leren.

Eveline staat nu niet meer bij het handen wassen van Jeroen. Hij vindt dat niet altijd leuk maar accepteert het wel.
Eveline: “Ik ben gestopt met grenzen gaan stellen aan hem. Ik ben mijn eigen ruimte innemen en dat lukt wel. Want ik doe het nu op een manier die bij mij past. En heel bijzonder… nu helpt het wel wat ik doe.”

Samen zijn ze er nu aan toe om te gaan kijken hoe hun relatie wordt beïnvloed door hun problemen door middel van het relatietraject.

De ervaring van Eveline en anderen in de groepstraining kun je hier lezen.

Herken jij je in het verhaal van Eveline?
Heb jij een gezinslid met gedrag waardoor jij dingen moet of niet mag?
En ben je op zoek naar je eigen tips en adviezen die wel werken op een manier die bij jou past?
Wil je meer weten? Neem rustig contact met mij op.