Hoe dwang de kikker laat koken

Het verhaal gaat dat als je een kikker in een pan met kokend water zet, hij er direct uitspringt. Als je een kikker in een pan met koud water zet en het water langzaam aan de kook brengt, dan blijft de kikker erin en gaat dood.

Hoewel het verhaal in het echt niet schijnt te kloppen, is het wel een treffende metafoor. Zeker als je een partner of kind hebt met angst- en/of dwangklachten want dan gedraag je je als de kikker in het koude water dat tot koken wordt gebracht.

Koud water

Ik gebruikte de metafoor van de kikker bij Sonja en René. Hun volwassen dochter Irene heeft sinds twee jaar OCD (obsessive compulsive disorder). De dwang is zo erg dat ze niet meer zelfstandig kon wonen en weer bij haar ouders woonde.
Bij Irene begon het met paniekaanvallen. Waar ze eerst één nachtje bleef slapen bij haar ouders werden dat er in een paar maanden tijd steeds meer. Toen durfde ze niet meer terug te gaan naar haar eigen appartement, omdat het daar ‘besmet’ was.
René ging elke week wat spullen halen die Irene nodig had en Sonja ging af en toe langs om de koelkast leeg te halen, planten water te geven en wat schoon te maken. In het begin vonden Sonja en René het begrijpelijk dat Irene niet meeging. Ze waren blij als er een dag was zonder een paniekaanval bij Irene.

Het water wordt opgewarmd

Na een tijdje stimuleerden ze Irene om mee te gaan, om weer even lekker op haar eigen plek te zijn. Hoe meer ze probeerden Irene over te halen, hoe bozer Irene werd. Voor elk argument dat ze gaven waarom het goed zou zijn om even in haar eigen appartement te zijn, gaf Irene een argument terug.
Van ‘als ik er niet heenga, dan blijft het daar schoon’ tot ‘als ik met de kleding die ik hier in huis draag naar buiten ga en mijn appartement inga, dan moet alles worden schoongemaakt voordat ik terug kan’. Met alles bedoelde Irene ook echt alles. Dus elk voorwerp, elk hoekje, elke lade, enz.

Als je dit leest, hoop ik eigenlijk dat je hier niets van begrijpt. Want de uitleg en angst van Irene is natuurlijk totale onzin.
Helaas zijn er heel veel mensen die dit wel begrijpen, omdat ze zelf in een soortgelijke situatie zitten.

Het water gaat richting kookpunt

Irene weigerde aanvankelijk hulp. Als ze tot rust kon komen, zou het vanzelf beter gaan.
De rust die Irene nodig had, ging steeds meer vragen van Sonja en René. Het duurde steeds langer voordat Irene uit een paniekaanval kwam. Sonja en René durfden steeds minder vaak het huis uit te gaan. Irene lag ’s morgens lang in bed en Sonja ging heel stil doen omdat ze Irene haar rust gunde. René was het daar niet mee eens. Hij wilde gewoon door zijn eigen huis kunnen lopen. Zon ontstonden er langzaam ruzies tussen Sonja en René.

Er kwamen steeds meer voorwaarden om Irene uit de paniekaanval te krijgen. Bijvoorbeeld: de boodschappen moesten worden schoongemaakt voordat ze het huis binnenkwamen. Irene wilde weten waar haar ouders geweest waren als ze weggingen. Daarna bleef ze uit hun buurt en uiteindelijk mochten ze niet binnen een meter bij haar in de buurt komen.

Ik hoop nog steeds dat als je dit leest, je er niets van begrijpt. Misschien heb je wel een mening over Sonja en René. Het is toch belachelijk. Jij zou dit nooit zover laten komen!
Als je dit wel herkent, begrijp je hoe Sonja en René het zover hebben laten komen. Je begrijpt dat ze geen keuze hebben en dat ze alles doen om hun dochter te helpen.

Het water kookt

Sonja nam een half jaar geleden contact met mij op en vertelde haar verhaal. Ze besefte al goed dat ze haar dochter niet beter kon maken, maar ze wist ook niet hoe ze uit deze situatie konden komen. Sonja was oneindig moe en voelde zich machteloos. Want Irene weigerde hulp, haar 35-jarig huwelijk met René stond onder druk en haar andere twee kinderen kwamen niet meer langs.

Sonja had mijn boek ‘Als helpen niet helpt’ meerdere keren gelezen en begreep dat er iemand moest veranderen. Die iemand wilde Sonja zijn en ze startte een traject bij mij. Haverwege kwam René ook mee.

De metafoor van de kikker in de pan met koud water kwam ter sprake in de laatste sessie.
Er is veel veranderd in hun situatie. Irene is gestart met intensieve therapie en woont niet meer bij hen thuis. Langzaam beginnen Sonja en René weer te ontspannen. Ze zijn aan het leren om weer dingen te doen. Dingen die normaal zijn. Maar dat is even wennen.
Ze begrijpen niet dat ze het zover hebben laten komen. De metafoor van de kikker helpt hen om wat milder naar zichzelf te kijken.
Dit is hoe het werkt met dwang. Dit is hoe meedwangen ontstaat.
Irene is ziek. Zij is slachtoffer van het geniepige spel dat de dwang speelt en haar ouders zijn daar – met liefde – in meegegaan.

Wat zou het geweldig zijn als bij de eerste dwang een bijsluiter wordt geleverd met daarop de waarschuwing niet mee te gaan in de dwang. Helaas is dat niet zo. De kikker begint in koud water en ergens gaat het moment voorbij dat hij voelt dat het water te heet wordt en eruit springt.

Misschien heb je mijn boek ‘Als helpen niet helpt’ gelezen en ben jij ook tot het besef gekomen dat het water te heet is geworden. Alleen jij bent degene die uit het water kunt stappen. 
Donderdag 15 september om 19.00 uur start de online groepstraining ‘Als helpen niet helpt’ voor naasten. Hierin leer je – via de Boonstra-methode -hoe jij iets kunt veranderen, hoe jij weer ‘normaal’ kunt gaan doen, zodat jouw helpen wel gaat helpen.

Zaterdag 1 oktober 2022is de volgende live groepstraining.