Studiedag: (Tegen)overdracht in het gesprek met de naaste

Op deze studiedag gaan we in op hoe je het gesprek bij de naaste kunt houden, want voor je het weet gaat het weer over het gezinslid en ben jij aan het meedenken hoe het bij die persoon opgelost kan worden. Iets met overdracht en tegenoverdracht. Vooral dat laatste moet je uitblijven toch?

Alle drie hieronder beschreven valkuilen komen hier aan bod.
Ook mij overkomt het nog regelmatig. Ik stel heel duidelijk vragen aan de naaste over zichzelf en toch…. na 10 seconden of na een minuut vertelt de naaste over wat zijn gezinslid thuis doet en waarom hij dat zo moeilijk vindt. Dan lijkt het alsof het gesprek nog steeds over de naaste gaat, maar daar zijn jouw vaardigheden cruciaal. Ga je ongemerkt mee in het verhaal over de ander? Of kun je het gesprek weer op de naaste zelf brengen?
Vaak gebeurt het eerste. Dat is niet zo vreemd, want daar gaat alle aandacht naartoe. Dit is hoe veel therapeuten het geleerd hebben.

De sleutel ligt bij het herkennen van overdracht en tegenoverdracht en om deze in te zetten in het gesprek met de naaste.

Durf je te spiegelen?
Durf je (liefdevol en duidelijk) te confronteren?
Hoe herken jij de overdracht van de naaste en hoe ga je daarmee om?
Hoe herken jij de tegenoverdracht bij jezelf en hoe zet je deze in?

Gebruikte theorieën: ijsbergmodel, systemisch werk, karakterstructuren, NLP.

De drie valkuilen

In mijn praktijk komen veel naasten die eerder begeleiding hebben gehad bij de praktijkondersteuner van de huisarts, psycholoog of ouder- of partnerbegeleiding hebben gehad bij de ggz-instelling van hun kind of partner. Deze naasten hebben te maken gekregen met onderstaande valkuilen:

1. De begeleidingsgesprekken gaan over de psychische problematiek van de ander.
   Het is heel fijn als een naaste ruimte krijgt om te vertellen. Zeker als schaamte een grote rol speelt (wat vaak zo is en onderdeel is van de emotionele chantage) geeft het ruimte om woorden te geven aan wat er gebeurt. De naaste voelt zich gehoord. Tegelijk wordt in de begeleiding hetzelfde patroon aangehouden als in de thuissituatie: alle aandacht gaat naar het probleem en het gedrag van de ander. Alles wat je aandacht geeft, groeit!
2. Er worden tips en adviezen gegeven om te stoppen om mee te gaan in het gedrag van de ander (vermijden en meedwangen).
   Vaak kloppen de tips en adviezen, maar ja… als het zo makkelijk was, dan was er geen probleem. Natuurlijk zijn er naasten die aan een aantal tips en adviezen genoeg hebben en die in staat zijn om deze tips en adviezen in de praktijk te brengen. Voor het grootste deel van de naasten werkt dit helaas niet zo. Tips en adviezen gaan over WAT te doen. Het probleem zit in HOE te doen. Dat is een persoonlijk proces om te onderzoeken, omdat dit gaat over onderliggende persoonlijke thema’s.
3. Als helpen niet helpt…. en toch maar blijven proberen.
   Naasten hebben het idee dat ze alles proberen, op allerlei manieren. In de praktijk is dit helaas niet het geval. Ze doen telkens hetzelfde maar gebruiken andere woorden of het komt voort uit een andere bovenliggende emotie. De kern blijft hetzelfde: aandacht geven aan het gedrag dat bij de diagnose hoort. In begeleiding ervaren veel naasten dat ze juist gesteund worden in het helpen dat niet helpt. Tot de therapeut of begeleider zelf aangeeft niet meer te kunnen helpen.

Naasten zitten gevangen in een vicieuze cirkel doordat zij hun leven laten beïnvloeden door de psychische problematiek van hun gezinslid. Zij raken zichzelf kwijt en durven niet meer ‘normaal’ te reageren.

INSCHRIJVEN